Dünyada Sadece Türkiye ve Güney Afrika’da Keşfedilmiş Bir Çiçek: Eber Sarısı

Ülkemiz bitki türleri açısından çok zengin bir floraya sahiptir. Fakat, bir bitki
türünü henüz tanımıyorsak, doğal olarak onu koruma altına da alamıyoruz.

Baklagil ailesine ait bir çiçek türü olan “Eber Sarısı”nı, belki de bir çoğumuz ilk kez duyuyordur.
Diğer bir adıyla Piyam adı verilen bu çiçeğin, Latince ismi ise Thermopsis turcica olarak geçiyor. İlk kez Türkiye’de 1982-1983 yıllarında Türk botanikçiler tarafından keşfedilmiş.

Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesinde

Baklagil ailesi, dünyada en fazla azot kaynağı olan bitki grubudur. Aynı zamanda, dünyanın en kalabalık ailesidir. Protein sentezi ihtiyacı sebebiyle, temel olarak insanların ve hayvanların besin kaynağını oluştururlar.

Bir baklagil çiçeği içerisinde, bir tane yumurtalık bulunur. Bir yumurtalık da bir tane meyve yapmaktadır. Burada meyve olarak kastedilen; bakla, bezelye, fasulye gibi, yeşil olarak bildiğimiz meyvenin oluşmasıdır. Bir Eber sarısı çiçeğinin içerisinde ise, aşağıdaki görselde gördüğümüz gibi 3 ya da 4 yumurtalık bulunmaktadır. Bu da demek oluyor ki, bu bitkinin 3 ya da 4 tane meyvesini alabilmekteyiz.

Eber sarısı bitki türü, Türkiye’deki keşfinden sonra; bir de 2017 yılında dünyada sadece Güney Afrika’da keşfedilmiş. Acı piam olarak da bilinen bu bitki üzerinde, bilim insanları tarafından uzun yıllar genom çalışmaları yapılmış. Yeterli bütçe oluştuğunda, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi yetkililerden; doğru şekillerde yenebilen gruplara aktarılması üzerine Sabancı Üniversitesinde de çalışmalara devam edileceği bilgisini aldık.

Türkiye’nin endemik bitkilerinden olan Eber Sarısının, doğada kısa süre içinde yok olacak olan türler içerisinde olduğu ve aynı zamanda çok tehlikede (Critically Endangered-CR) kategorisinde bulunduğu da bildirilmiştir. Bu nedenle, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Tür Koruma Eylem Planı kapsamında, Eber sarısı çiçeğine zarar verenlere her yıl değişen miktarlarda ceza vermeye devam ediyor. Örneğin; 2022 yılı için bu ceza miktarı, 109 bin 593 lira olarak belirlenmiş. 2024 yılında ise bu miktar, 387 bin 141 lira olmuştur. Bu nedenle doğayı koruma anlamında halkımızın bilinçlendirilmesi ve bilinçlenmesi de oldukça önem taşıyor. Çevre, Doğa ve Hayvanları Koruma yetkilileri, özellikle Eber Sarısının çiçek açtığı Mayıs aylarında drone ile gözlem yaparak çevrenin korunması konusunda bildirimler yapıyorlar.

Eğer Mayıs ayında Eber, Akşehir’de bulunuyorsanız göl kenarlarında bu harika sarı çiçekleri görebilirsiniz. Aynı zamanda İstanbul’daysanız, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesinde özel yetiştirlen bu bitkiyi çiçekleri açmış olarak görebilirsiniz.