Eğitimde Büyük Bir Devrim: Köy Enstitüleri

ders BELGELİĞİ Çalışma Grubu, Mart 2015 tarihinde, Yazar Pakize Türkoğlu’nu ziyaret edip, Köy Enstitüleri eğitim işleyişi ve enstitü eğitiminde resim derslerini konu alan bir söyleşi gerçekleştirdi. Pakize Türkoğlu, 1944’te Aksu Köy Enstitüsü’nü, 1947’de Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nün yüksek bölümünü bitirdi. 1962’de Çapa Eğitim Enstitüsü pedagoji bölümünü tamamladı. İlk, orta ve yüksek öğrenim kurumlarında öğretmen ve yönetici olarak çalıştı. Tanıklık ettiği Köy Enstitüleri eğitim işleyişini belgeler ve fotoğraflarla beraber kitaplarında ele alıyor. Köy Enstitülerini konu alan “Tonguç ve Enstitüleri”, “Kısa Süren Hasat” ve “Kızlar da Yanmaz” adlarında kitapları bulunuyor. Pakize Türkoğlu ile Köy Enstitüleri’nin işleyişi, Enstitü’nün eğitim ilkeleri, Güzel Sanatlar Eğitimi konularıyla, tarımla ilgili bataklık kurutma derslerinden, resim derslerindeki güzellik kavramına değinerek, kapsamlı bir söyleşi gerçekleştirdik.

Pakize Türkoğlu, dB Söyleşisi, 20 Mart 2015.

Köy Enstitüleri Eğitim Modeli

1955 yılında Köy Enstitüleri kurulurken herkes okur-yazar olacak diye yasaya koyulmuş. Halkı mesleğe ve üretime yöneltmek gibi birçok ilkeleri var. İsmail Hakkı Tonguç, “Bu yöntemle bir eğitim yapmak, hatta sadece bir öğretmen yetiştirmek için 100 yıl gerekiyor.” diyor. O zamanlarda bu, biraz da zorunluluktan oluyor. Tonguç, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim-iş Öğretmenliği Bölümü’nden mezun ve iş derslerine giriyor. Orada yaptıkları ufak tefek araçları-objeleri büyük üretime dönüştürerek bunun üstesinden gelebileceklerini düşünüyor. “Hem okulların eğitim giderlerini azaltırız hem de insanları üreterek öğrenmeye yöneltiriz.” diyor. Bunu yap ve dene diyorlar. Tonguç, bunu öncelikle öğretmen kurslarında deniyor. Örneğin fasulye ya da bazı bitkiler yetiştirmek… Bir saksıya bir fasulye konur ve çocuklar sabah gelip fasulyenin büyüdüğünü görürler. Köy Enstitülerinde bu uygulama, fasulye tarlasında yapılıyor. Bir başka örnek, öğrenciler kibrit çöpleriyle gayet güzel maket evler yapılabiliyor. Köy Enstitüleri, bunu bina yapmaya dönüştürüyor.

Köy Enstitüleri, fotoğraf kaynak: www.egitimveegitim.com.

…Üretici eğitim yöntemi, 21.yüzyıla örnek olabilecek bir eğitim modelidir. Köy Enstitüleri böyle hazır binalar yapılarak kurulmuyor. …Köy Enstitüleri hiç bir eğitim kurumunu ve mevcut sistemi rahatsız etmeden kendi sistemini kurup geliştiriyor. Büyük bir arazi üstünde (600-1000 dönüm), yola yakın yerlerde, şehrin ve köyün yakınında kuruluyor. Köy demişken şunu da belirtmek gerekiyor: O dönemlerde nüfusun %85 i köylerde oturduğu için üretici eğitim modeli özellikle köylerde uygulanıyor. Çünkü kentlerde ve kasabalarda nüfus az. Onun için Köy Enstitüleri, köylere ve demir yollarına yakın yerlerde üretici yöntem ile kendi kendini kuruyor…

Köy Enstitüleri ve Resim Dersi

…Köy Enstitülerinde resim kavramı yerine güzellik kavramı vardı. Hatta bu konuyu kitabımda güzellik tohumları şeklinde yazmıştım. Elbette resim dersimiz vardı fakat iş dersi şeklinde yapılırdı. Resim dersinde mukavva kutular yerine marangozhanede işe yarar tahta kutular yapardık. Birinci sınıftayken resim dersinde bir arkadaşıma ve bana tahta çanta ödevi verilmişti. Marangozhanede tahta çanta yapıp üzerine yağlı boya ile posta çantası yazmamız istenmişti. Biz bir hafta uğraşmıştık. Üstelik yağlı boya kullanmayı da bilmiyordum. Resim öğretmeninden yardım almak istemedik. Çünkü o zaman işi öğretmen yapmış oluyor. Köy Enstitülerinde her şey böyleydi. Yalnızca resim yaparak güzellik elde edilmiyordu. Güzellik, işle birlikte gelen bir kavramdı. Tonguç, Köy Enstitüleri müdürlerine yazdığı bir mektupta “Artık gözüm güzellik görmek istiyor.” diyordu. Çünkü artık binalar yapılmış ve alt yapı kurulmuştu. Bir an önce öğrencilerin alınabilmesi için acele edilmişti ve iş kavramı ağır basmıştı. Artık güzelliğe önem verilmesi gerekiyordu. Her şey güzel yapılmalıydı…