Sıcaklara Dikenleriyle Karşı Koyabilen Bir Bitki: Deve Dikeni

Yaz sıcakları, yeryüzünde yaşayan tüm canlıları etkilediği gibi, bitkileri de etkilemektedir. Ama deve dikeni, bu sıcaklara dikenleriyle karşı koyabilen nadir bitkilerden bir tanesidir.

Deve dikenini konu almama neden olan durum, ara ara, bu gürültüsü bol şehirde bulabildiğim ormanlık alanlarda, sırtımı bir ağaca yaslayıp, özlediğim çocukluğuma seyahat ederken, gözümün önüne gelen küçük anılarda, anneannemin, yazın deve dikeninin dış kısmını soyup, iç kısmından çıkan lifleri bana yedirmesiydi. Bitkinin ince saplı olanlarının iç kısmının tadı hafif tatlımsı oluyordu. Tadından dolayı mıydı, yoksa çocukluk aklı mı, dikenli şey yenir mi? Düşüncesinden mi kaynaklıydı bu bitkiyi unutamamam ,yoksa o, pembe dikenli kafası mıydı? Bunu şuan bilemeyeceğim. Hatırladığım şey, anneannem bitkinin dikenlerini soyup, iç kısmını bana veriyordu. Ben de.. keyifle yiyordum. Büyük ihtimalle anneannem, onu bana yedirirken bin bir türlü faydasından haberdardı ama ben o zamanlar bunun bilincinde değildim. Muhtemelen en fazla 7-8 yaşlarındaydım. Şuan ise 23 yaşında bu yazıyı kaleme alıyorum. Merak ettiğim bu bitkiyi biraz araştırdım ve sizlerle de paylaşmak istedim.

Öncelikle deve dikeninin en dikkat çekici bölümü olan dikenlerinin işlevi neymiş, onunla başlayalım. Giriş kısmında, sıcaklara dikenleri sayesinde karşı koyuyor demiştim. Aşırı sıcak yerlerde yetişen bitkiler, terlemeyi azaltabilmek için yapraklarının büyük bir kısmını diken şekline dönüştürerek su kaybını azaltmaya çalışıyor ve bu bitkiler yapraklarını sertleştirip diken şekline sokarak hem topraktan aldıkları az miktardaki suyun terleme yoluyla kaybedilmesini azaltıyorlar, hem de bünyelerinde az miktarda su bulunduğu için vücutlarına sert bir yapı kazandırarak dik durmayı başarabiliyorlar.

Ancak bitkilerde diken oluşumunun nedeni sadece su kaybını önlemekle sınırlı değildir. Bir diğer önemli neden ise savunmayı sağlamaktır. Bazı bitkiler sahip oldukları besleyici maddeler nedeniyle, kurtlar, böcekler, kuşlar ve diğer büyük hayvanlar için önemli besin kaynağıdırlar. Sahip oldukları dikenler ise hayvanların kendilerine olan mesafelerini korur ve yakınlaşmasına engel olur. Akkız, Deve Kengeri, Meryem Ana Dikeni, Şevke-tül Meryem olarak da bilinen deve dikeninin çok dikenli bir bitki olmasının nedeni, hem su kaybını önlemek hem de lezzetli gövdesini düşmanlardan korumaktır. Bilimsel adı Silybum Marianum olan deve dikeni, bileşikgiller ya da papatyagiller (Compositae) ailesinden olup, enginar ve marulun yakın akrabasıdır. 1 metreye kadar büyüyebilen deve dikeninin gövdesi köşeli ve seyrek tüylerle kaplıdır. Bir veya iki yıl yaşayabilen bu bitkilerin yaprakları, soluk yeşil renkli, beyaz damarlı ve dikenlidir. Deve dikeninin 5-10 cm boyunda olan çiçekleri Temmuz-Ağustos aylarında açıyor ve genellikle pembemsi veya mor oluyor. Çiçek baş-çığının içinde yer alan çok sayıdaki tohumlarıysa paraşüte benzer tüylere sahiptirler. Deve dikeni tohumlarında görülen bu ilginç yapı, onların rüzgarlarla uçarak uzak mesafelere dağılmasını sağlıyor. Ana vatanı Akdeniz bölgesi olan deve dikeni, bol güneş alan sıcak ve kurak bölgeleri tercih ediyor. Ülkemizde Akdeniz, Ege ve Karadeniz’de yaygın bir şekilde görülen bu bitki, dünya genelindeyse Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralya’da yetişiyor.

Deve dikeni özellikle Avrupa Kıtası’nda yaklaşık iki bin yıldan beri kullanılıyor. Eski Yunan ve Roma döneminde en fazla tanınan bitkilerden olan deve dikeni, o yıllardan beri özellikle karaciğer rahatsızlıklarında kullanılıyor. İlk çağın ünlü botanik bilimcisi Dioskorides, deve dikeni tohumlarının insanı sarhoş ettiğini, yılan ısırmalarına iyi geldiğini ve ayrıca hidrofobi yani su korkusunu tedavi ettiğini söylüyor. Orta çağda yaşamış olan Gerard adlı botanikçi de deve dikeni kökünün melankoli ve melankoli nedeniyle ortaya çıkan diğer hastalıkların tedavisinde kullanılacak en iyi ilaç olduğunu ifade ediyor.

Kaynak: http://bilgikapsulu.com/deve-dikeni/